İskoçya

İskoçya, İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda ile birlikte Birleşik Krallık'ı oluşturan 4 ülkeden biri; İngiltere'den sonra en fazla nüfusa sahip olan 2. Birleşik Krallık ülkesidir.Ülke bağımsızlık isteğini referanduma götürme kararı almıştır ve bu doğrultuda 18 Eylül 2014 tarihinde bağımsızlık referandumu düzenlendi. İskoçya'da yapılan tarihi referandumda Birleşik Krallıktan ayrılmama kararı çıktı. Nihai sonuçlara göre; Evet oyu 1 milyon 617 bin 989 (%45), hayır oyu ise 2 milyon bin 926 (%55) oldu. Katılım oranı %84,5 olarak belirlendi.

Bayrak

Arma

 

Tarihçe

İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth'in varis bırakmadan ölmesi üzerine, kraliçenin en yakın akrabası olan İskoçya Kralı VI. James tahta geçti. I. James adıyla 1603 yılında taç giyen kral, İskoçya ile birlikte, İngiltere'yi, 12. yüzyıldan beri değişen derecelerde İngiliz tacı altında bulunan İrlanda'yı ve 1536'da İngiltere ile siyasi olarak birleşen Galler'i merkezden yönetmeye başladı. I. James'in, İngiltere ve İskoçya'yı hukuki ve siyasi olarak tam bir birlik haline getirme çabası sonuç vermedi ve "Taçların Birliği" olarak adlandırılan bu dönemde iki ülke bir tek kral altında ayrı ayrı varlıklarını sürdürmeye devam etti.

1707 yılında önce İskoç Parlamentosu tarafından, daha sonra da İngiliz Parlamentosu tarafından kabul edilen Birleşme Yasası ile iki krallık tek bir parlamento ile yönetilmeye başladı. Bu birleşme sonrasında oluşan yeni krallık, Büyük Britanya olarak adlandırıldı. İskoçlar bu birleşmeden sonra tacı ele geçirmek üzere en önemlileri 1715 ve 1745 tarihlerinde olmak üzere birkaç kez ayaklansalar da başarılı olamadılar. 1800'de çıkarılan yeni bir Birleşme Yasası ile İrlanda Parlamentosu da dağıtıldı ve parlamentoya Birleşik Krallık Parlamentosu'nda temsil hakkı verildı. Bu gelişme ile oluşan yeni ülkenin adı ise Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı oldu.

İskoçya'yı bağımsızlık referandumuna taşıyan ilk somut adım, 1978 yılında İskoçya ve Galler için ayrı ayrı çıkarılan ve yetki devri (devolution) öngören yasalar çerçevesinde 1 Mart 1979 tarihinde yapılan referandum oldu. Bahse konu referandumda söz konusu yasa hükümlerinin uygulamaya geçirilmesinin istenip istenmediği soruldu. Galler halkının %79,7'sinin "hayır" oyu kullandığı referandumda, İskoçlar %51,6'lık oran ile ile yetki devri öngören yasanın uygulamaya geçirilmesini desteklediler. Ancak, ilgili yasaya eklenmiş olan "evet oylarının toplam seçmen sayısının %45'ini aşması zorunluluğu" nedeniyle referandum sonuçlarına rağmen yetki devri gerçekleşemedi.

Bağımsızlık referandumu yolundaki ikinci önemli adım 1997 yılında gerçekleştirilen referandum ile atıldı. İskoçya ile birlikte Galler'e de yetki devrine yönelik olarak bu referandum yapıldı. Galler halkına sadece kendi parlamentolarını isteyip istemedikleri sorulurken, İskoç halkına bu soru ile birlikte, İskoç Parlamentosu’nun vergileri değiştirme yetkisine sahip olmasını isteyip istemedikleri yönündeki soru da yöneltildi. İskoç halkının %60,4'ü referandumda oy kullandı ve katılanların %74,3'ü İskoçya'nın kendi parlamentosuna sahip olması fikrini destekledi. Parlamentolarının vergileri değiştirme yetkisine sahip olmasını savunanların oranı ise %63,5 oldu. 1997 referandumu sonuçları çerçevesinde 1999 yılında 129 üyeli İskoçya Parlamentosu kuruldu. Sağlanan yetki devri uyarınca, egemen devletin sahip olduğu yasama ve yürütme yetkilerinin bir bölümü Birleşik Krallık Parlamentosu ve hükümetinden bu parlamentoya ve parlamentonun seçtiği yürütme organlarına devredildi.

İskoçya'yı bağımsızlık referandumuna taşıyacak son önemli adım, İskoç ve Birleşik Krallık Hükümetleri arasında yapılan müzakereler sonucunda 15 Ekim 2012 tarihinde İskoçya Birinci Bakanı Alex Salmond ile Birleşik Krallık Başbakanı David Cameron tarafından imzalanan Edinburgh Antlaşması ile atıldı. Antlaşmayla referandumun 2014 yılı sonundan önce gerçekleştirilmesi ve referandumda bağımsızlık ile ilgili tek bir sorunun sorulması kararlaştırıldı.

Coğrafya

İskoçya, 77.900 km²'lik yüzölçümü ile Birleşik Krallık'ın toplam yüzölçümünün yaklaşık %32,3'ünü kapladığı Britanya adasının en kuzeyinde yer alır. Güneyde İngiltere’ye komşu olan ülkenin doğusunda Kuzey Denizi, batısında ise Atlantik Okyanusu yer alır. Kaledonya Kanalı, İskoçya'nın doğu ve batı kıyılarını birleştirir.

Coğrafı olarak İskoçya, kuzeyden güneye 3 ana bölgeye ayrılmıştır. Bunlar dağlık bir bölge olan Highlands, deniz seviyesine yakın olan Central Belt ve tepelik bir araziden oluşan Southern Uplands’dir. İskoçya nüfusunun çoğu Edinburgh, Glasgow ve Stirling gibi en önemli şehirlerin içinde yer aldığı Central Belt bölgesinde yaşamaktadır. Bunun yanında İskoçya’ya bağlı 130’u yerleşim bölgesi olan 790 ada vardır. İskoçya, dağları, nehirleri ve gölleriyle zengin bir doğaya sahiptir. Bunlardan en ünlüsü şüphesiz yöre halkının Nessie adını verdiği efsanevi canavarla ünlü Loch Ness’tir.

İskoçya bağımsız bir ülke olmasa da kendine ait bir bayrağı, başkenti ve parlamentosu vardır. İskoçlar, kendi kültürlerine ve geleneklerine bağlı, geçmişlerini sürekli canlı tutan, tarihe önem veren bir millettir.

Başkent Edinburgh, Orta Çağ’dan kalma kaleleri, tarihi binaları ve doğal güzellikleri olan bir şehirdir. Üç tarafı denizle çevrili olan İskoçya'nın iklimi, Britanya ortalamasına göre oldukça sert ve soğuktur.

Gulf Stream nedeniyle, yağış oranı Londra’dan biraz daha fazladır. En sıcak aylar olan Temmuz ve Ağustos’ta ortalama hava sıcaklığı 15-20 °C olarak seyreder.

İskoçya Highland bölgesinin uzaydan görünümü

Turistik Yerler

Holyrood Sarayı

Edinburgh Kalesi

Loch Ness

Scotland Stirling Kalesi

Glasgow Katedrali

Glasgow BotanikBahçesi

William Wallace Anıtı

Eilean Donan Kalesi

Balmoral Şatosu

Kültür

Dil

İskoçya'da İngilizce, İskoçça ve İskoç Cermencesi olmak üzere üç farklı dil konuşulur. Hemen hemen herkes İngilizce konuşurken halkın %30'u İskoçça da bilir. Galce konuşan %11'lik kesimin çoğu aynı zamanda İngilizce konuşur. Halkın İskoççayı öğrenebilmesi için kurslar oluşturulmuştur.

Ülke Mutfağı Ne Yenilir Ne İçilir

İskoç mutfağında av etleri, süt ürünleri, balık ve sebze yemeklerinin ana maddelerini kapsar. Daha önceleri fakir halkın üç öğün beslendiği yulaf lapası da İskoç kahvaltılarınındı alternatif bir lezzetidir. Sosisten domuz pastırmasına, yumurtadan domatesine, meyveden marmelatta, reçelden kızarmış ekmeğe, mantardan patates kekine, baldan yabani meyvelere kadar pek çok lezzet, İskoç kahvaltılarında olmazsa olmazları arasında yerini almışlardır. İskoçya’nın en önemli yemeklerinden biri olan haggisdir. Haggis İskoçya'ya ait bir ulusal yemektir. İşkembe zarının içine, bulgur, üzüm, fıstık, ince doğranmış sakatatlar ve bol baharat karışımına iç yağ ilave edilerek doldurulması ile yapılır. Şalgam ve patates ile sunulur. İskoçlar yöresel damak zevklerine göre hazırlanma ve pişirilme yöntemlerine sahiptir. İskoçların içki kültürünün temel taşı viski(Scotch) malt arpadan üretilen bir viski çeşididir. Scotch viski farklı çeşitleri de bulunan İskoçya ile özdeşleşmiş bir viski türüdür. İskoçya'da sadece tanımını ve üretim şeklini belirleyen kanunlar çerçevesinde yasal olarak üretilebilirler.

Haggis Yemeği

Collie

Collie, İskoç çoban köpeği ırkı.

Kaslı bedenli, ince uzun burunlu, uzunca kuyruklu olan Colley'nin uzun tüylü ve kısa tüylü iki çeşidi vardır. Bol tüylü bir köpektir. Omuzdan yere yüksekliği 60 – 65 cm, ağırlığı 23 – 34 kg'dır. Post rengi kahverengi - beyaz, kremrengi ve beyaz, siyah - beyaz ve kahverengi olabilir. Çoban köpeği olarak ve refakat köpeği ya da bekçi köpeği olarak kullanılmaktadır.

Bu ırkı dünya çapında üne kavuşturan, Lassie filmi ve dizisidir. Hatta film öylesine ünlü olmuştu ki,bu film yüzden yanlış bir şekilde Collie ırkı,pek çok yerde Lassie ırkı sanılmaktadır. Çok zeki, herkesle iyi geçinen bir köpektir. Sevdiği insanlara yakın davranır ve onları korumasına alır. Çocuklarla iyi anlaşır. Saldırgan değildir, ama hoşlanmadığı kimseler kuşkuyla yaklaşır. Gereken durumlarda hemen savunmaya geçer. Sıcak havalarda bol su bulunan gölge yerleri arar. Kurtarma, körlere rehberlik ve koruma görevlerini başarıyla yerine getirir.

Bu ırk için önemli olan konulardan biri apartman hayatına asla uygun olmamasıdır zira köpeğin doğal özelliklerinden biri ona nekadar egzersiz imkânı tanınsa da o kendisi için yeni işler yapma fikri edinmesidir. Köpek dünyada kabul görülen kaynakların çoğunda en zeki ırk olarak bilinir ve zekası boş boş tüm günü evde geçirmeyecek kadar geniştir. Yalnız bırakıldığında ve ilgilenilmediğinde kötü alışkanlıklar edinir ve eşyalara zarar veebilrir. Bu ırk büyük bahçeler veya çiftlikler içinse ideal bir seçimdir. Bitmek tükenmek bilmeyen enerjisi ona tüm gün yapacak bir işler bulma olanağı sağlar. Koyun gütme güdüsü okadar güçlüdür ki eski bir inanışa göre sığırları hipnoze etme gücüne sahiptir! Gerçekten de ırk sığırların gözlerine dik dik ve derin derin baka baka sığırı yönlendirir. Irk insanların yanında da aynı güdüyü sergileyebilir kimi zaman bu ırktan bireyler çocukları yönlendirmeye kalkışır! Köpek arama kurtarma, bomba bulma, narkotik köpeği olarak en başarılı ırklardandır. Oldukça eğitilebilir bir köpektir. Iskoçyada ingiltere sınırında Northumberland bölgesinde üretilen ırkın kanında Spaniel kanı ve eski ingiliz koyun gütme köpeklerinin kanı bulunmaktadır.

İskoç çoban köpeği Collie

Kilt

İskoçya'da düğün ve balo gibi özel günlerde giyilen bu etekler aslında ulusal gururun ve aile/klan ilişkilerinin önemli bir sembolüdür.Düğün ve balo gibi özel günlerde giyilse de, ulusal gururun ve aile/klan ilişkilerinin önemli sembolüdür kilt. İskoç kostümü; kilt, ceket, yelek, gömlek, kravat, kilt iğnesi, dize kadar yün çorap, kurdele ve hafif takım elbise ayakkabılarından oluşur. Ayrıca kilt İskoçlar için gücün, romantikliğin ve dramatizmin de en büyük sembolüdür.

Kral IV. George, kilt giyinmiş olarak resmedilmiş.

Gayda

Gayda kamıştan yapılmış çift düdük ve tulumdan oluşan, tiz sesli, nefesli bir enstruman adı olup İskoçların milli çalgısıdır.

Gayda çalan bir İskoç Geleneksel görüntüsüyle

 

Gayda nasıl yapılır?